نوعي دستگاه الکتروسرجري يا الکتروکوتر با فرکانس بالا است که براي RF دستگاه برداشتن ضايعات پوستي از جمله خال، زگيل، اسکار و جاي زخم استفاده مي شود )شکل 1 .)اين دستگاه به علت داشتن امواج راديويي، کم ترين آسيب را حين برداشتن ضايعات پوستي دارد. جريان الکتريسيته با فرکانس باال اثرات مخربي بر بدن ندارد و با ايجاد حرارت باعث بريدن و يا انعقاد نسوج بدن مي شود )شکل 2 .)جريان الکتريسيته باال و ولتاژ پايين باعث بريدن و جريان پايين با ولتاژ باال باعث انعقاد نسوج مي شود.

اساس عملکرد دستگاه:

سيتوپالسم سلولي حاوي ذرات باردار از جمله الکتروليت و پروتئين است. قطبيت متناوب در دستگاه باعث مي شود که ذرات باردار به سرعت به جلو و عقب حرکت کنند و اين امر باعث ايجاد اصطکاک مي شود. اصطکاک درواقع همان نيرويي است که باعث ايجاد گرمايش در سلول ها مي شود. اين مورد باعث ايجاد يک سلولي يا بافتي مانند تبخير مي شود. امواج با فرکانس راديويي بيشتر از 200 KHz توانايي برش و انعقاد بافت ها را دارند. در صورت افزايش فرکانس دستگاه در محدوده مگاهرتز دقت در تخريب بافت بيشتر صورت ميگيرد. اين محدوده فرکانس به قدري زياد است )يعني باالتر از محدوده تحريک شدن سلولهاي عصبي و عضالني بدن است( که سلولهاي بدن نمي توانند واکنش نشان دهند.

اثر دما بر روي سلول ها و بافتها:

دماي معمولي بدن انسان ۳۷ درجه سانتيگراد است. در اين دما سلولها در حالت نرمال هستند و حتي تا دماي ۴۰ درجه سانتيگراد که در زمان تب رخ مي دهد هيچ تاثيري بر ساختار سلول ها و بافت ها ندارد ولي زمانيکه يکباره دماي سلول تا ۵۰ درجه سانتيگراد افزايش يابد مرگ سلولي در يک دوره تقريبا ۶ دقيقه اي رخ ميدهد و همچنين زمانيکه دماي سلول تا ۶۰ درجه افزايش يابد مرگ آني سلولي از طريق خشک شدن و انعقاد آب درون سلول است. در اين دما پيوندهاي هيدروژني پاره مي شوند و اگر درجه حرارت تا ۱۰۰ درجه سانتيگراد افزايش يابد آب درون سلول در حجم گسترده اي به بخار تبديل ميشود و تبخير سلولي رخ مي دهد. اما اگر درجه حرارت به بيش از ۲۰۰ درجه سانتيگراد برسد، مولکولهاي ارگانيک به مولکول هاي کربن که به رنگ قهوه اي يا سياه هستند تبديل ميشوند.

تغييرات بافت که منجر به برش يا انعقاد در بافت مي شود:

ابتدابا استفاده از گرماي توليد شده ناشي از مقاومت بافت در برابر جريان توليد شده توسط دستگاه، سلول ها از هم پاشيده مي شوند و محتواي درون آن ها آزاد خواهد شد. سپس با بخارشدن آب داخل سلول ها، بافت جمع مي شود و در نهايت پروتئين سلول هاي خون و بافت تغيير شکل داده و لخته مي شوند.

نکته: برش زماني رخ خواهد داد که دماي بافت به ۱۰۰ درجه سانتيگراد برسد و اگر دما کمتر باشد، انعقاد صورت مي گيرد

حالت هاي مختلف دستگاه:

برش )Cut :)يک شکل موج متناوب براي برش بافت است. شکل موج در شکل ۴ نشان داده شده است . در اين حالت قلم بايد به صورت شکل ۶ بر روي بافت قرار گيرد و گرماي حاصل از آن باعث شده آب درون سلولها تبخير شده و يک برش تميز حاصل شود.

Blend :شکل موج اين حالت شبيه برش است با اين تفاوت که در اين حالت صد در صد موج نداريم، شکل موج به صورت سيکلهاي مشخص است. اين حالت توان دستگاه، براي کاهش خونريزي است.

نکته: در جراحي براي استفاده از مودهاي مختلف بايد به اين نکته نيز توجه کرد که از سرقلم مناسب همان مورد استفاده کنيم.

Coag :اين حالت داراي شکل موج سينوسي ميراشونده است که در شکل ۹ نشان داده شده است.

تفاوت مونوپوالر و بايپوالر:

در راديوفرکانسي در حالت مونوپوالر، جريان از الکترود فعال يا قلم مونوپوالر که در دست پزشک است وارد بدن بيمار مي شود و از الکترود غيرفعال يا پليتي که زير بدن بيمار قرار دارد از بدن خارج مي شود. در حاليکه در حالت بايپوالر جريان از يک الکترود فعال وارد بدن بيمار شده و از الکترود فعال ديگر که به فاصله کوتاهي از الکترود اول است از بدن بيمار خارج مي شود. به علت فاصله کم بين الکترودها چگالي جريان محدود شده و از ولتاژ بسيار کمتري نسب به حالت بايپوالر استفاده ميشود. حالت مونوپوالر به علت دارا بودن ولتاژ باالتر داراي کاربرد بيشتري است . نحوه ورود و خروج جريان در هر دو حالت در شکل ۱۰ و ۱۱ مشخص شده است.

اصول اساسي در الکتروسرجري:

اساس الکتروسرجري براساس برق )الکترون ها و حرکت الکترون ها( است. پس بنابراين بر همين اساس بايد به نکات زير توجه کرد:

هميشه الکترون ها حداقل مسير را طي مي کنند. هميشه الکترون ها به منبعي از الکترون ها بازميگردند، مثل زمين. هميشه الکترون ها مدار را کامل ميکنند. گرماي توليد شده در بافت از قانون ژول پيروي ميکند. که در فرمول باال، انرژي گرمايي متناسب با مربع جريان، مقاومت بافتي و مدت زمان قرار گرفتن در معرض جريان است.

فاکتورهاي مهم راديوفرکانسي در بافت :

سايز الکترود :هرچه سايز الکترود کوچک تر باشد، تمرکز بيشتر است.

زمان :هرچه زمان بيشتر باشد، گرماي بيشتري توليد مي شود.

• نوع قلم
• نوع بافت
• لوازم جانبي

قلم الکتروکوتر تک‌قطبي (مونوپولار):

الکترود فعال يا قلم معمولاً به شکل يک ابزار يا پروب ساخته مي‌شود و توسط پزشک به کار مي‌رود. بر روي قلم دو دکمه فشاري وجود دارد که به رنگ‌هاي زرد و آبي هستند. با فشردن دکمه زرد حالت برش و دکمه آبي حالت انعقاد را براي ما مشخص مي‌کند. که به دو صورت يکبارمصرف و دائمي در بازار ديده مي‌شود. همانطور که از اسم آن پيدا است، قلم‌هاي کوتر يکبارمصرف بعد از يکبار استفاده بايد دور انداخته شود ولي قلم کوترهاي دائمي قابليت استريل با اتوکلاو در درماي ۱۳۴ درجه سانتيگراد به مدت ۲۰ دقيقه را دارا هستند.

شکل ۱۲: نمونه‌ايي از قلم کوتر يکبار مصرف

شکل ۱۳: نمونه‌اي از قلم کوتر دائمي

قلم کوتر دوقطبي (بايپولار):

اين الکترودهاي فعال داراي دو سر پنس از جنس رساناست و بقيه نواحي آن از مواد عايق پوشيده شده است. نمونه‌هايي از آن را در شکل ۱۴ مشاهده مي‌کنيد.

شکل ۱۴: نمونه ‌يي از قلم کوتر‌هاي بايپولار

سرقلم مونوپولار الکتروکوتر:

سرقلم‌ها در شکل‌ها و ابعادهاي مختلف ساخته مي‌شوند. در شکل ۱۵ و ۱۶ سرقلم‌هاي مختلف نشان داده شده است. البته بايد متذکر شد که قطر سرقلم‌ها باتوجه به نوع قلم انتخاب مي‌شوند. نمونه‌هايي از سرقلم‌ها با قطرهاي متفاوت در شکل ۱۷ نشان داده است.

انتخاب سرقلم براساس قلم (قطر دهانه قلم)، نوع عمليات (برش، انعقاد و …) و نوع و محل ضايعه مي‌باشد.

سرقلم‌هاي کروي يا توپي شکل معمولاً براي انعقاد استفاده مي‌شوند. (شکل (18

سرقلم‌هاي Blade حالت برش همراه با انعقاد دارند. (شکل 18(

سرقلم‌هاي Needle يا سوزني براي عمل برش با تمرکز نقطه‌اي مورد استفاده قرار مي‌گيرند. (شکل 18(

شکل ۱۵: نمونه‌ايي از سرقلم الکتروکوتر در شکل‌هاي مختلف

شکل ۱۶: نمونه‌ايي از سرقلم الکتروکوتر در اندازه‌هاي مختلف

شکل ۱۷: قطرهاي مختلف قلم‌ها (قطرهاي ۲ و۴ که با مربع و دايره نشان داده شده است)

شکل ۱۸: که به ترتيب از راست به چپ سرقلم سوزني، Blade و توپي يا کروي شکل را نشان مي‌دهد.

صفحه بيمار (الکترود غيرفعال يا الکترود برگشتي):

الکترود غيرفعال يا پليت سطح بسيار بزرگ‌تري نسبت به الکترود فعال دارد. جريان گذرنده از آن همان جريان گذرنده از الکترود فعال است ولي به علت بزرگ‌تر بودن سطح مقطع چگالي جريان در اين الکترود کمتر است. اين الکترود که به «صفحه بيمار» موسوم است، از يک سطح با جنس رسانا تشکيل مي‌شود که عموماً زير ران، باسن يا کتف بيمار قرار مي‌گيرد. در دستگاه راديو فرکانسي به علت بالا بودن فرکانس بدون اين صفحه نيز کار مي‌کند.

نکته: ابعاد پليت‌ها با توجه به توان خروجي دستگاه براي بيماران بزرگسال و کودک متفاوت است.

الکترودهاي برگشتي يا الکترود غيرفعال نيز مانند الکترود فعال داري دو دسته بندي مختلف دائمي و يکبار مصرف است و همچنين داري دو مدل تک لبه و دو لبه هستند. پليت‌هاي دائمي از جنس فلز و سيليکون در بازار موجود هستند که عموماً پليت‌هاي فلزي تک‌ لبه براي راديوفرکانسي مورد استفاده قرار مي‌گيرد و استفاده آن براي الکتروسرجري ممنوع است ولي پليت‌هاي دائمي سيليکوني داراي دو مدل تک‌ لبه و دو لبه هستند.

شکل ۱۹: پليت يکبار مصرف تک لبه

شکل ۲۰: پليت يکبار مصرف دو لبه

شکل ۲۱: پليت دائمي فلزي

شکل ۲۲: پليت دائمي سيليکوني

نکته: باتوجه به اينکه در حالت الکتروسرجري احتمال جداشدن پليت از بدن وجود دارد و همين باعث ايجاد سوختگي در آن ناحيه مي‌شود، بنابراين با استفاده از پليت دولبه امنيت و احتمال سوختگي را کاهش مي‌دهيم. در پليت دو لبه، زماني که بدن بين دو لبه قرار مي‌گيرد، امکان انتقال جريان وجود دارد، در غير اين صورت مدار قطع مي‌شود و دستگاه کار نمي‌کند (شکل ۲۳).

شکل ۲۳: نحوه ايجاد اتصال بين دو لبه پليت

پدال:

شکل ۲۴: نمونه‌هايي از پدل دستگاه

به‌ وسيله اين اکسسوري مي‌توان به ژنراتور فرمان برش يا انعقاد داد. همانطور که گفته شد قلم داراي دو دکمه زرد و آبي است، اين پدال مي‌تواند جايگزين آن دو دکمه شود.

• حالت مونوپولار: پدال زرد رنگ، برش و پدال آبي رنگ، وضعيت انعقاد را ايجاد مي‌کند.

• حالت بايپولار: هرکدام از پدال‌هاي زرد يا آبي به تنهايي يا با هم فشار داده شوند، خروجي دو قطبي فعال مي‌شود.

نحوه استفاده از دستگاه:

دستگاه را به برق متصل کنيد.

قلم مونو يا بايپولار را متصل کنيد.

پليت را متصل کرده و حتماً آن را در در نزديک‌ترين ناحيه به محل عمل قرار دهيد. (در صورت عدم اتصال پليت دستگاه بايد هشدار عدم اتصال دهد.(

نکته: در صورت اتصال قلم بايپولار نيازي به اتصال پليت نيست.

نکته: پليت بايد دور از محل پيس ميکر و هرگونه وسيله آهني در بدن قرار گيرد.

نکته: پليت بايد در جايي که داراي سطح وسيع است قرار گيرد مثل زير کتف يا ران پا.

نکته: بهتر است پليت در جايي با بافت‌هاي عروقي بيشتر و ماهيچه قرار گيرد.

پدال پايي را متصل نماييد. (درصورت استفاده از قلم بايپولار بايد از پدال استفاه شود ولي در حالت مونوپولار استفاده از پدال انتخابي است(

توان مورد نظر را با توجه به نوع عمل و محل عمل انتخاب کنيد.

جراحي را شروع کنيد.

شکل ۲۵

نگهداري:

حتماً پيش از استفاده از دستگاه، قلم و پليت بيمار را بررسي کنيد تا از عدم وجود پارگي، سوختگي و… روي کل سيم رابط قلم و پليت مطمئن شويد.

نحوه تميزکردن و استريليزاسيون

دستگاه را با يک پارچه نمدار تميز کنيد.

در صورت استفاده از قلم يکبارمصرف، پس از هر بار استفاده قلم را دور بياندازيد.

قلم دائمي و سرقلم‌ها، قابليت اتوکلاو در دماي ۱۳۴ درجه را دارند. پس از هر بار استفاده استريل شوند.

نکات ايمني:

دستگاه حتماً به برق ارت دار متصل باشد تا جريان‌هاي اضافه به زمين منتقل شود.

در حين عمل جراحي مراقب باشيد بدن بيمار با هيچ شي فلزي (از جمله زيرورآلات، دکمه‌ها، اکسسوري دستگاه‌هاي EEG، ECG و… و حتي لبه‌هاي تخت‌ها) يا حتي پارچه نمدار تماس برقرار نکند زيرا باعث عبور جرياني زياد از سطحي کوچک شده و باعث سوختگي مي‌شود. در شکل 26 نمونه‌اي از سوختگي مشاهده مي‌شود.

شکل ۲۶: نمونه‌اي از جسم فلزي و تأثير آن بر روي بدن در حين کار با الکتروسرجري

جسم فلزي باعث مي‌شود يک مسير خروجي جايگزين براي جريان الکتريکي فراهم شود، در نتيجه، گرما در يک نقطه متمرکز مي‌شود و سوختگي ايجاد مي‌شود.

حتماً بايد دقت شود که پليت کاملاً به محل چسبيده باشد (اگر پليت يکبار‌مصرف باشد بايد چسب آن خوب باشد و در صورت دائمي بودن پليت بايد آن را محکم با بست به محل ببنديد). در صورت جداشدن پليت از محل، سطح تماس کوچک‌تر مي‌شود و باعث ايجاد سوختگي مي‌شود.

منابع:

-1 الکتروسرجري، دکتر بهادر اعلمي هرندي، دکتر سعيدرضا مهرپور، مجله جراحان استخوان و مفاصل ايران، شماره۱، ۱۳۸۵، ۴۱-۴۸

-2 دفترچه راهنما Covidien

3- Jones, Daniel B., et al. “Safe energy use in the operating room.” Current problems in surgery 52.11 (2015): 447-468.

4- Bisinotto, Flora Margarida Barra, et al. “Burns related to electrosurgery-Report of two cases.” Revista brasileira de anestesiologia 67.5 (2017): 527-534.

برای مطالعه فایل این مقاله میتونید PDF آن را از لینک پایین بخونید :)

دانلود فایل کامل مقاله

شناسنامه مقاله :

• آدرس منبع اصلی :بدون منبع اولیه
• مترجمان و نویسنده ها : | نگار صادقی
• مدت زمان ترجمه:۳ روز
• تاریخ انتشار مقاله : تیر ۱۴۰۳
• لینک انتشار: http://cabea.ir/blog/electrosurgery/